Với sự phát triển vượt bậc của công nghệ và mạng lưới internet, các doanh nghiệp phải đối mặt với nhiều rủi ro về an ninh thông tin. Bên cạnh đó, việc bảo vệ dữ liệu cũng đòi hỏi các biện pháp phòng ngừa và quản lý hiệu quả hơn để đảm bảo an toàn cho thông tin quan trọng, tránh nguy cơ mất mát và truy cập trái phép. Hiện nay, một trong những phương pháp hàng đầu giúp đảm bảo an toàn bảo mật là kiểm thử xâm nhập, hay còn gọi là Pentest. Vậy Pentest là gì và tại sao cần thực hiện Pentest?
Pentest là gì?
Pentest, viết tắt của “Penetration Testing” (Kiểm thử xâm nhập), là quá trình kiểm tra tính bảo mật của hệ thống, ứng dụng hoặc mạng bằng cách mô phỏng các cuộc tấn công từ bên ngoài hoặc bên trong. Mục tiêu của Pentest là xác định các lỗ hổng bảo mật có thể bị khai thác để từ đó đưa ra biện pháp khắc phục, đảm bảo an toàn cho hệ thống trước những mối đe dọa tiềm ẩn.
Thông qua Pentest, các tổ chức có thể xác định được điểm yếu của hệ thống trước khi kẻ xấu có thể tìm thấy và khai thác chúng. Đặc biệt, Pentest không chỉ giúp đánh giá khả năng chịu đựng của hệ thống trước các cuộc tấn công, mà còn nâng cao mức độ sẵn sàng và phản ứng của doanh nghiệp đối với các sự cố an ninh mạng.
Pentest có thể được thực hiện trên hệ thống máy tính, web app, mobile app, hạ tầng mạng, IoT, ứng dụng và hạ tầng cloud, phần mềm dịch vụ SaaS, API, source code, hoặc một đối tượng IT có kết nối với internet và có khả năng bị tấn công… Tuy nhiên, phổ biến nhất vẫn là pentest web app và mobile app.
Tại sao cần thực hiện Pentest?
Theo đơn vị nghiên cứu thị trường Market Watch, dung lượng thị trường Pentest vào năm 2018 là 920 triệu USD, sẽ tăng lên 2420 triệu USD vào năm 2025 với tốc độ tăng trưởng 14,9%.
Do đó, nhu cầu dành cho việc kiểm tra sức chống chịu của hệ thống trước tội phạm mạng là rất lớn. Điều này là do các mô hình kinh doanh trong nền kinh tế số đòi hỏi tiếp cận – kết nối – giao tiếp – chăm sóc khách hàng qua website, ứng dụng mobile. Bên cạnh đó, doanh nghiệp cũng nỗ lực “số hóa” mô hình kinh doanh, ứng dụng ERP để quản trị khách hàng, CRM để lưu trữ thông tin và chăm sóc khách hàng, các thiết bị IoT trong vận hành,… Nếu không được bảo mật đúng cách, tất cả những sản phẩm kỹ thuật số này đều có thể trở thành nạn nhân của tội phạm mạng.
Hiện nay, các cuộc tấn công mạng ngày càng tinh vi và phức tạp, gây ra rủi ro lớn cho hệ thống công nghệ thông tin của các doanh nghiệp. Việc thực hiện Pentest mang lại nhiều lợi ích quan trọng, bao gồm:
– Ngăn chặn rủi ro bảo mật: Pentest cho phép doanh nghiệp phát hiện sớm các lỗ hổng và khắc phục trước khi chúng có thể bị khai thác, giảm thiểu nguy cơ bị mất dữ liệu cũng như giảm thiệt hại do sự cố an ninh và bảo vệ danh tiếng của doanh nghiệp.
– Tuân thủ các quy định pháp lý: Nhiều quy định bảo mật như PCI DSS (dành cho ngành thanh toán), GDPR (dành cho bảo mật dữ liệu cá nhân tại châu Âu) yêu cầu các tổ chức phải thực hiện kiểm thử xâm nhập định kỳ. Trong đó, Pentest giúp doanh nghiệp đáp ứng các tiêu chuẩn này và tránh được các khoản phạt do vi phạm.
– Bảo vệ dữ liệu quan trọng: Pentest không chỉ nhằm bảo vệ thông tin khách hàng mà còn bảo vệ tài sản trí tuệ, dữ liệu quan trọng của doanh nghiệp khỏi bị truy cập trái phép. Do đó, đây là bước quan trọng để đảm bảo rằng các dữ liệu nhạy cảm được bảo mật an toàn.
Phân loại Pentest
Khi thực hiện kiểm thử thâm nhập, không có một phương pháp nào có thể áp dụng cho mọi tình huống bởi mỗi tổ chức có những điều kiện, rủi ro và đối thủ khác nhau. Vì vậy, hiện nay có nhiều loại kiểm thử được thiết kế để đáp ứng các mục tiêu và mối đe dọa cụ thể của doanh nghiệp. Dưới đây là những loại kiểm thử thâm nhập phổ biến:
– Kiểm thử nội bộ: Đánh giá hệ thống nội bộ để xác định khả năng kẻ tấn công di chuyển trong mạng. Quá trình này gồm nhận dạng hệ thống, liệt kê, phát hiện lỗ hổng, khai thác, di chuyển ngang và tiếp cận mục tiêu.
– Kiểm thử bên ngoài: Đánh giá các hệ thống có kết nối Internet để phát hiện lỗ hổng có thể dẫn đến rò rỉ dữ liệu hoặc truy cập trái phép từ bên ngoài. Quy trình này bao gồm nhận dạng, liệt kê, phát hiện và khai thác lỗ hổng.
– Kiểm thử ứng dụng web: Được chia thành ba giai đoạn: trinh sát (thu thập thông tin về hệ điều hành, dịch vụ và tài nguyên), khám phá lỗ hổng, và khai thác để truy cập dữ liệu nhạy cảm.
– Kiểm thử mối đe dọa nội bộ: Phát hiện những điểm yếu có thể làm lộ thông tin nội bộ. Trong đó, quá trình đánh giá tập trung vào các lỗi như tấn công hủy xác thực, cấu hình sai, tái sử dụng phiên và các thiết bị không dây trái phép.
– Kiểm thử không dây: Đánh giá các lỗ hổng liên quan đến mạng không dây, bao gồm các điểm yếu như tấn công deauth, cấu hình sai, tái sử dụng phiên hoặc thiết bị không dây trái phép.
– Kiểm thử vật lý: Tập trung vào các lỗ hổng liên quan đến an ninh vật lý của hệ thống dữ liệu. Trong đó, các yếu tố như tấn công social engineering, tail-gating, nhân bản thẻ ra vào (badge cloning), và những rủi ro bảo mật vật lý khác đều được xem xét.
Các giai đoạn thực hiện Pentest
Một quy trình Pentest chuyên nghiệp và hiệu quả thường bao gồm các giai đoạn sau:
– Lập kế hoạch và chuẩn bị: Đây là bước đầu tiên, trong đó xác định phạm vi, mục tiêu và phương pháp thực hiện Pentest. Bước này bao gồm trao đổi rõ ràng giữa Pentester và tổ chức về các quyền hạn, mục tiêu cụ thể và các yêu cầu kỹ thuật.
– Thu thập thông tin: Ở giai đoạn này, Pentester tiến hành tìm kiếm và tổng hợp thông tin về hệ thống mục tiêu. Trong đó, các thông tin này bao gồm cấu trúc hệ thống, danh sách các dịch vụ và thiết bị đang sử dụng, từ đó xây dựng chiến lược tấn công phù hợp.
– Xâm nhập và khai thác: Pentester thực hiện các cuộc tấn công giả lập nhằm khai thác các lỗ hổng bảo mật đã xác định, bao gồm việc sử dụng các công cụ và kỹ thuật nhằm tìm cách vượt qua các lớp bảo vệ của hệ thống.
– Phân tích và báo cáo: Sau khi hoàn thành kiểm thử, Pentester sẽ phân tích kết quả và cung cấp báo cáo chi tiết về các lỗ hổng bảo mật. Báo cáo sẽ bao gồm mô tả các lỗ hổng, mức độ nghiêm trọng và phương án khắc phục cụ thể cho từng lỗ hổng.
– Khắc phục và kiểm tra lại: Sau khi nhận được báo cáo, doanh nghiệp sẽ tiến hành khắc phục các lỗ hổng và thực hiện kiểm tra lại để đảm bảo rằng các biện pháp bảo mật đã được triển khai hiệu quả.
Khi nào cần thực hiện Pentest?
Các tổ chức được khuyến cáo thực hiện pentest định kỳ theo chu kỳ hàng năm hoặc quý để đảm bảo an ninh cho hệ thống IT bao gồm hạ tầng mạng và các ứng dụng. Bên cạnh việc triển khai pentest định kỳ, kiểm tra xâm nhập sẽ cần thiết mỗi khi doanh nghiệp:
– Triển khai hoặc cập nhật hệ thống mới: Mỗi khi có hệ thống hoặc ứng dụng mới được triển khai, doanh nghiệp nên thực hiện Pentest để đảm bảo rằng chúng không có lỗ hổng ngay từ đầu.
– Sau khi phát hiện lỗ hổng hoặc sự cố an ninh: Khi hệ thống gặp phải sự cố, việc Pentest lại sẽ giúp đánh giá liệu các biện pháp khắc phục đã hiệu quả hay chưa và kiểm tra xem có các lỗ hổng mới nào khác.
– Khi cần đáp ứng các tiêu chuẩn bảo mật: Để tuân thủ các tiêu chuẩn như PCI DSS, ISO 27001, hoặc các yêu cầu của khách hàng và đối tác, nhiều doanh nghiệp phải tiến hành Pentest định kỳ để đảm bảo hệ thống luôn đáp ứng yêu cầu bảo mật.
Kết luận
Kiểm thử xâm nhập (Pentest) là một phần quan trọng trong chiến lược bảo mật của các tổ chức hiện đại, đặc biệt là trong bối cảnh mối đe dọa an ninh mạng ngày càng gia tăng. Pentest không chỉ giúp phát hiện các lỗ hổng bảo mật tiềm ẩn mà còn góp phần nâng cao tính sẵn sàng của hệ thống trước những cuộc tấn công mạng. Với những lợi ích vượt trội về bảo mật, Pentest là hoạt động mà bất kỳ doanh nghiệp nào cũng nên xem xét thực hiện thường xuyên.
Tầng 3 & 5, Tòa nhà 3A, Ngõ 82, Phố Duy Tân, Phường Dịch Vọng Hậu, Quận Cầu Giấy, TP Hà Nội 
