Tester có cần biết code không? Tester nên học ngôn ngữ lập trình nào?
05/02/2025
Tester là gì, công việc của Tester và lý do tại sao Tester nên học lập trình. Bài viết gợi ý các ngôn ngữ lập trình phù hợp cho Tester và các địa chỉ học uy tín để bắt đầu sự nghiệp kiểm thử phần mềm hiệu quả.
1. Tester là gì? Tester làm những công việc gì?
Tester (hay còn gọi là kiểm thử phần mềm) là người chịu trách nhiệm kiểm tra chất lượng phần mềm để đảm bảo rằng nó hoạt động đúng như yêu cầu, không có lỗi và mang lại trải nghiệm tốt nhất cho người dùng. Công việc của một Tester bao gồm viết và thực hiện test case, phát hiện và báo cáo lỗi (bug), kiểm thử thủ công (Manual Testing) hoặc kiểm thử tự động (Automation Testing), đồng thời phối hợp với các đội ngũ phát triển để khắc phục vấn đề.
2. Tester nên học ngôn ngữ lập trình nào?
2.1. Tại sao Tester cần học ngôn ngữ lập trình?
Mặc dù không phải tất cả các vị trí Tester đều yêu cầu biết lập trình, nhưng việc thành thạo một hoặc vài ngôn ngữ lập trình sẽ mang lại nhiều lợi ích quan trọng, đặc biệt đối với những ai làm việc trong lĩnh vực Automation Testing hoặc kiểm thử các hệ thống phức tạp. Dưới đây là những lý do chính giải thích tại sao Tester nên học lập trình:
– Nâng cao hiệu quả kiểm thử: Việc hiểu rõ các nguyên tắc lập trình giúp Tester nắm được cách phần mềm hoạt động ở cấp độ sâu hơn. Khi biết lập trình, bạn có thể:
Phân tích mã nguồn để xác định các khu vực dễ xảy ra lỗi (risk-based testing).
Hiểu các luồng dữ liệu, cấu trúc logic và xác định các điểm yếu tiềm ẩn trong hệ thống.
Xác định rõ ràng nguyên nhân gốc rễ của lỗi thay vì chỉ phát hiện lỗi bề mặt.
Điều này không chỉ giúp bạn kiểm thử hiệu quả hơn mà còn giúp tăng khả năng phát hiện những lỗi khó tìm mà có thể bị bỏ sót khi chỉ dựa vào kiểm thử thủ công.
– Cải thiện khả năng giao tiếp với đội ngũ phát triển (Dev): Khi Tester hiểu lập trình, việc giao tiếp với các lập trình viên sẽ trở nên dễ dàng hơn. Bạn có thể:
Mô tả lỗi một cách chi tiết và chính xác hơn, sử dụng các thuật ngữ kỹ thuật phù hợp để lập trình viên hiểu rõ vấn đề.
Đề xuất các giải pháp khắc phục lỗi hoặc tối ưu hóa hệ thống một cách hợp lý dựa trên hiểu biết kỹ thuật.
Hiểu rõ hơn các phản hồi từ lập trình viên khi họ giải thích về nguyên nhân gây ra lỗi hoặc cách họ khắc phục sự cố.
Kỹ năng này đặc biệt hữu ích khi bạn làm việc trong các môi trường Agile hoặc Scrum, nơi Tester thường xuyên phải trao đổi trực tiếp với các developer để đảm bảo chất lượng sản phẩm.
– Nâng cao khả năng thăng tiến: Việc biết lập trình không chỉ giúp bạn làm tốt vai trò của một Tester mà còn mở ra nhiều cơ hội phát triển sự nghiệp hơn. Bạn có thể dễ dàng:
Thăng tiến lên các vị trí cao hơn như Test Automation Engineer, QA Lead, hoặc QA Manager.
Chuyển sang các vị trí kỹ thuật chuyên sâu hơn như DevOps, Business Analyst, hoặc thậm chí trở thành lập trình viên nếu bạn có hứng thú.
Tham gia vào các dự án phức tạp, đòi hỏi kỹ năng kỹ thuật cao, từ đó gia tăng giá trị bản thân trên thị trường việc làm.
Ngoài ra, mức lương của Tester biết lập trình thường cao hơn so với Tester chỉ thực hiện kiểm thử thủ công nhờ vào khả năng làm việc đa năng và linh hoạt hơn.
2.2. Tester nên học ngôn ngữ lập trình nào?
Việc lựa chọn ngôn ngữ lập trình phù hợp phụ thuộc vào mục tiêu nghề nghiệp, công cụ kiểm thử bạn muốn sử dụng và môi trường làm việc cụ thể. Dưới đây là các ngôn ngữ lập trình phổ biến mà Tester nên cân nhắc học để hỗ trợ cho hoạt động kiểm thử phần mềm hiệu quả hơn.
2.2.1. Python – Linh hoạt, dễ học
Python là một trong những ngôn ngữ lập trình phổ biến nhất đối với Tester, đặc biệt trong lĩnh vực kiểm thử tự động (Automation Testing) và kiểm thử API. Với cú pháp đơn giản, dễ hiểu, Python là lựa chọn lý tưởng cho những người mới bắt đầu học lập trình.
Python hỗ trợ rất tốt cho Automation Testing nhờ các thư viện mạnh mẽ như Selenium, PyTest, và Unittest. Ngoài ra, Python cũng được sử dụng rộng rãi trong kiểm thử API với thư viện Requests và kiểm thử hiệu năng (Performance Testing) với công cụ như Locust.
Đặc biệt, Python còn rất mạnh trong xử lý dữ liệu, kiểm thử hệ thống phức tạp và thậm chí ứng dụng trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI) và học máy (Machine Learning), giúp mở rộng cơ hội nghề nghiệp cho Tester.
2.2.2. Java – Ngôn ngữ lập trình phổ biến trong phát triển ứng dụng
Java là ngôn ngữ lập trình hướng đối tượng (OOP) được sử dụng rộng rãi trong các dự án kiểm thử tự động. Đây là ngôn ngữ chính của các framework kiểm thử nổi tiếng như Selenium WebDriver, TestNG, và JUnit.
Java phù hợp với các dự án quy mô lớn, đặc biệt là trong môi trường doanh nghiệp hoặc các hệ thống phức tạp. Nếu bạn muốn làm việc với kiểm thử ứng dụng Android hoặc các dự án enterprise, Java là sự lựa chọn hoàn hảo nhờ tính ổn định và khả năng mở rộng tốt.
Tuy cú pháp của Java phức tạp hơn một chút so với Python, nhưng đây là ngôn ngữ mạnh mẽ, có cộng đồng hỗ trợ rộng lớn và rất nhiều tài liệu học tập chất lượng.
2.2.3. JavaScript – Hữu ích cho kiểm thử Frontend và web app
JavaScript là ngôn ngữ không thể thiếu khi làm việc với các ứng dụng web, đặc biệt là kiểm thử giao diện người dùng (UI Testing). Với sự phát triển mạnh mẽ của các framework kiểm thử hiện đại như Cypress, Jest, và Playwright, JavaScript đang trở thành ngôn ngữ quan trọng cho các Tester làm việc trong lĩnh vực frontend.
JavaScript giúp Tester kiểm tra các ứng dụng web một cách hiệu quả, bao gồm cả kiểm thử tự động hóa và kiểm thử API. Đặc biệt, JavaScript còn hỗ trợ kiểm thử các ứng dụng đơn trang (SPA) – một xu hướng phổ biến trong phát triển web hiện nay.
2.2.4. SQL – Cần thiết cho kiểm thử dữ liệu (Database Testing)
Dù không phải là ngôn ngữ lập trình truyền thống, nhưng SQL (Structured Query Language) lại cực kỳ quan trọng đối với Tester, đặc biệt khi kiểm thử cơ sở dữ liệu.
SQL giúp bạn viết các câu lệnh để:
Kiểm tra tính toàn vẹn của dữ liệu: Đảm bảo dữ liệu được lưu trữ đúng cách sau các thao tác trên ứng dụng.
Truy vấn và phân tích dữ liệu: Xác minh kết quả của các thao tác CRUD (Create, Read, Update, Delete) trong hệ thống.
Kiểm thử hiệu năng dữ liệu: Đánh giá khả năng xử lý của cơ sở dữ liệu với các truy vấn phức tạp.
Dù SQL khá đơn giản, nhưng nó là một kỹ năng bắt buộc với bất kỳ Tester nào làm việc trong các dự án liên quan đến dữ liệu.
Bảng so sánh ngôn ngữ lập trình dựa vào mục đích, độ khó và đối tượng
Ngôn ngữ
Mục đích chính
Độ khó
Đối tượng phù hợp
Python
Kiểm thử tự động, API, xử lý dữ liệu
Dễ
Người mới bắt đầu, kiểm thử đa nền tảng
Java
Kiểm thử tự động với Selenium, ứng dụng Android
Trung bình
Kiểm thử ứng dụng lớn, hệ thống phức tạp
JavaScript
Kiểm thử frontend, ứng dụng web
Dễ – Trung
Kiểm thử giao diện người dùng
SQL
Kiểm thử cơ sở dữ liệu
Dễ
Kiểm thử dữ liệu, hệ thống backend
C#
Kiểm thử ứng dụng .NET, nền tảng Windows
Trung bình
Dự án sử dụng công nghệ Microsoft
Bash/Shell
Tự động hóa hệ thống, DevOps
Trung bình
Kiểm thử hệ thống, kiểm thử hạ tầng
3. Nên học Tester ở đâu?
Để trở thành một Tester chuyên nghiệp, bạn có thể lựa chọn nhiều hình thức học khác nhau, từ các khóa học trực tuyến đến các trung tâm đào tạo chuyên sâu. VietIS Education hiện nay đang đào tạo Manual Tester cho người mới bắt đầu, không cần có nền tảng công nghệ thông tin hay tiếng Anh cũng có thể theo học được. Sau khóa học, đã có rất nhiều học viên bắt nhịp nhanh chóng với công việc tại doanh nghiệp và có cho mình vị trí chính thức.
Không có một ngôn ngữ lập trình “tốt nhất” dành cho mọi Tester. Lựa chọn ngôn ngữ phù hợp phụ thuộc vào mục tiêu nghề nghiệp, công cụ bạn sử dụng và loại dự án mà bạn tham gia. Dù bạn chọn ngôn ngữ nào, quan trọng nhất vẫn là thực hành thường xuyên để nắm vững kỹ năng và có thể áp dụng hiệu quả vào công việc kiểm thử phần mềm.